Studnia bez dna

Wszystko zaczęło się od klęski, czyli igrzysk olimpijskich w Atlancie (1996). Tam Brytyjczycy zdobyli tylko jedno złoto i zajęli w klasyfikacji medalowej trzydzieste szóste miejsce. Wyspiarska sportowa duma przyjęła potężny cios, ale zamiast nokautu przyszło otrzeźwienie.

Brytyjczycy zrobili porządki: kupili zagraniczny know-how, zorganizowali system szkolenia oraz podłączyli sportowcom finansową kroplówkę w postaci zysków z narodowej loterii (National Lottery). Cztery lata temu, podczas igrzysk w Rio de Janeiro, wyżej w klasyfikacji medalowej byli tylko Amerykanie. Odpowiedź na pytanie o przyczyny sukcesu jest prosta: „pieniądze". Te trzeba jednak umieć wydawać.

Złoty Londyn

Jednym z beneficjentów zmian, do których doszło w brytyjskim sporcie, było kolarstwo, bo uznano, że na wsparcie zasługują przede wszystkim dyscypliny, które dają podczas igrzysk najwięcej medalowych szans.

Zaczęły więc rosnąć welodromy, gdzie brytyjskich młodzieńców brali w obroty trenerzy z Austrii i Niemiec. Kolarstwo torowe uznano za talizman. To właśnie rywalizacja w londyńskim VeloParku miała być kluczem do sukcesu igrzysk w Londynie (2012). Udało się: gospodarze wygrali siedem z dziesięciu konkurencji, a ósme złoto na szosie dołożył w jeździe indywidualnej na czas były torowiec Bradley Wiggins.

Brytyjczycy postawili zarówno na sport zawodowy, jak i na amatorów. Dziś 2,5 mln mieszkańców kraju jeździ sportowo na rowerze co najmniej raz w tygodniu. Wyniki są spektakularne. Brytyjscy kolarze na igrzyskach w Pekinie, Londynie i Rio zdobyli 38 medali – to więcej niż cała reprezentacja Polski. Sukces był katalizatorem stworzenia grupy zawodowej Team Sky (obecnie Ineos Grenadiers), która miała zdominować rywalizację w Tour de France, czyli najważniejszej kolarskiej imprezie roku.

Jednym z liderów projektu był Dave Brailsford. To on stworzył „marginal gains", czyli filozofię polegająca na szukaniu minimalnych przewag w każdym aspekcie kolarskiego rzemiosła. Chodzi o zebranie wszystkich elementów związanych z jazdą na rowerze i osiągnięciu w każdym choćby 1-proc. poprawy. Suma takich zysków miała przynieść znaczący efekt.

Brailsford dostał pracę w British Cycling i przeprojektował myślenie o sporcie. Był pionierem i szarlatanem, bo na początku XXI wieku wyprzedził swój czas. Zaczął od przemodelowania siodełek w rowerach, aby były wygodniejsze, nacierał opony alkoholem, co poprawiało przyczepność. Prosił zawodników o noszenie elektronicznie podgrzewanych kamizelek, dzięki czemu utrzymywali przed startem optymalną temperaturę mięśni. Używał czujników monitorujących, jak organizm sportowca reaguje na trening. Testował żele do masażu i zatrudnił lekarza, który uczył prawidłowego mycia rąk.

Brailsford określił nawet typ poduszki i materaca, na których mieli spać kolarze, a wnętrze autobusu kazał pomalować na biało, aby sprzątającym łatwiej było wychwycić najmniejsze drobiny kurzu. Olbrzymie pieniądze i wielka idea przyniosły sukcesy. Dwa sezony temu trzech Brytyjczyków (Chris Froome, Geraint Thomas, Simon Yates) wygrało trzy wielkie toury, a w latach 2012–2019 kolarze Team Sky zwyciężyli w siedmiu z ośmiu edycji Tour de France.

Sukces miał jednak także ciemne strony. British Cycling od lat działa w atmosferze oskarżeń o zastraszanie i dyskryminację. Zyski, o których mówił Brailsford, też nie zawsze były marginalne i uczciwe.

Wątpliwości

W sprawach dopingowych kolarze Team Sky nadużywali wyłączeń do celów terapeutycznych (pozwalających np. astmatykom na używanie środków uznawanych za doping), a welodrom w Manchesterze jest zarówno symbolem spektakularnej kariery braci Yates (Simona i Adama), jaki i miejscem, gdzie doktor Richard Freeman miał aplikować swoim podopiecznym plastry z testosteronem.

Poważne dopingowe wątpliwości sprawiły, że na kariery dwóch sztandarowych brytyjskich kolarzy – Bradleya Wigginsa i Chrisa Froome'a – kibice nie patrzą już bezkrytycznie. Nawet w ich ojczyźnie.