Brygada amatorów kanapek

Prawdziwe życie na Euro 2008 toczy się w centrach miast, gdzie zorganizowano specjalne strefy dla kibiców zwane fanzonami. To tutaj zbiera się wielotysięczny tłum, który zajmuje się wszystkim, tylko nie oglądaniem meczów.

Niektórzy bez opamiętania jedzą i piją. Ceny specjalnie wyważone: piwo w Klagenfurcie

– 4 euro plus 2 euro kaucji za kubek, bułka z serdelkiem – 3 euro, ciepły posiłek – od 7 do 10 euro. W Wiedniu wszystko droższe o jakieś 50 centów, ale za to darmowe toalety (w Klagenfurcie płatne), czyli na jedno wychodzi.

Jak już się najemy, to możemy oddać się zabawie: mamy energicznych didżejów, którzy raczą ludzi dźwiękiem zepsutej młockarni. Kiedyś rezydowali tu klasycy wiedeńscy – Haydn, Mozart i Beethoven, dzisiaj w knajpach i na placach słychać austro-niemieckie disco polo z elementami jodłowania.

Gdy się wchodzi do fanzony, widać wszystko, tylko nie rzeczy związane z futbolem: logo sponsorów, co radośniejsze twarze ludzi z różnych krajów złączonych w braterskich uściskach. Do aktów agresji w zasadzie nie dochodzi, bo niby na jakim tle miałoby dochodzić: wszyscy jesteśmy jedną wielką futbolową rodziną pod matczyną opieką Tyskiego, Continentala, Mastercard i McDonald’s. Czy ktoś widział, by w McDonaldzie dochodziło do awantur?

Ta szaleńcza zabawa jest filmowana i pokazywana na żywo na ogromnych ekranach w przerwach między reklamami sponsorów, którzy zapłacili za organizację mistrzostw. Widać uśmiechnięte kobiety z twarzami subtelnie zdobionymi barwami narodowymi.

Niektóre, co bardziej odważne, malują sobie flagi ulubionych drużyn na dekolcie albo na odkrytych (bo upał tu niemiłosierny) udach i ramionach. Dzieci grają w piłkarzyki. W Wiedniu widziałem je w rewelacyjnej wersji: graczami były plastikowe kolorowe misie metrowej wysokości, aby nimi poruszać, trzeba było kręcić specjalną kierownicą umieszczoną na końcu długiej rury.

Pod wieczór zaczynają się mecze. Tak mi się przynajmniej wydaje, bo pewności mieć nie można. W końcu mecz jest takim samym elementem tworzonej na ekranie wirtualnej rzeczywistości jak reklamy sponsorów, komputerowe animacje ostrzegające przed kradzieżą i zanieczyszczaniem środowiska czy występy austriackich gwiazd rocka. Aby znaleźć się w oku kamery, nie trzeba znać składów drużyn, nie trzeba wiedzieć, co to jest spalony ani kim był Platini, Cruyff czy Beckenbauer – wystarczy co jakiś czas spojrzeć na ekran i podzielić wybuch radości z sąsiadem po strzeleniu bramki. Wszystko jedno przez kogo.

W Wiedniu, Klagenfurcie, Salzburgu i innych miastach Euro 2008 mamy więc to, o co walczyliśmy przez całe lata 90. – salon piłkarski wypełniony konsumentami rozrywki zamiast troglodytów z nożami i kijami baseballowymi siejących popłoch na stadionach i w ich okolicach.

Oprócz tego jest jeszcze oczywiście cała masa normalnych kibiców zagubionych gdzieś pośrodku: ludzi, którzy nie rozumieją, dlaczego stadiony na mistrzostwa Europy organizowane w arcybogatych krajach mieszczą 30, a nie 60 tysięcy ludzi. Czują się oni trochę nie na miejscu, wciśnięci między pijanych Polaków wyzywających Podolskiego a radosne rodziny austriackie bijące brawo wszystkim po równo.

Kiedyś mówiliśmy, że piłka nożna to nie opera. Jest tu miejsce na prymitywne emocje, na bezkarną krytykę, która nie zna granic politycznej poprawności. Na tej imprezie dominuje kibic futbolowy w wersji wysterylizowanej, pozbawionej plemiennych zachowań.

Dlaczego? Bo taki lepiej się sprzedaje i więcej kupuje, jest ideałem dla wielkiej imprezy piłkarskiej, zwłaszcza w Europie, na kontynencie, który – jak wiadomo – nie ma żadnych problemów, a gdy tylko jakieś się pojawią, to Rada Europejska natychmiast je rozwiązuje w duchu tolerancji i zrozumienia dla wszystkich stron konfliktu.

A jeśli konfliktu nie da się rozwiązać, to najlepiej uznać, że w ogóle go nie było, i zachowywać się zgodnie z tym założeniem. Idealne kibicowanie piłkarskie w wersji Euro 2008 jest dokładnie takie jak działalność Komisji Europejskiej: na końcu musi dojść do kompromisu, bo inaczej moglibyśmy się pokłócić i co by wtedy było?

Znakomity do niedawna piłkarz irlandzki, dziś trener Roy Keane, powiedział po jednym z meczów Manchesteru United, że na stadionie tej drużyny zamiast normalnych kibiców zaczyna królować „brygada amatorów kanapek z krewetkami”. Keane jako piłkarz poczuł się obrażony obecnością tysięcy futbolowych analfabetów nasłanych przez sponsorów na najlepsze miejsca na stadionie. Traktują oni mecz jako okazję do wypicia szampana w barze za szybą, porozmawiania o cenie akcji na giełdzie i polityce swoich firm.

Nie ma się co obrażać, lepiej się przyzwyczaić. Innego kibicowania już w Europie nie będzie.