Ajax Amsterdam: Udany finał mezaliansu z dokerem

Ajax dostanie za ten sezon około 10 mln euro z tytułu sprzedaży praw telewizyjnych – mistrz Anglii będzie mógł liczyć na około 180 mln.

Ostatnia drużyna angielskiej ligi zgarnie nieco poniżej 100 mln euro, czyli dziesięciokrotność tego co Ajax. Oznacza to, że jeśli w Sunderlandzie trenera czy dyrektora sportowego najdzie ochota na któregokolwiek z zawodników Ajaxu, będzie go na niego stać. Będzie też mógł zaproponować takiemu piłkarzowi warunki, którym trudno będzie się oprzeć.

Przeciętna pensja w Premier League wynosi 2,83 mln euro rocznie. W sezonie 2014/2015 średnia pensja zawodnika ligi holenderskiej to było 266 tys. euro. Najlepiej opłacanym piłkarzem był Luuk de Jong z PSV Eindhoven, na konto którego rocznie wpływało 2,55 mln.

Ajax to jeden z najbardziej utytułowanych klubów Europy – czterokrotny triumfator Pucharu Mistrzów (jego spadkobiercą jest Champions League). Wygrywał też Puchar UEFA i Puchar Zdobywców Pucharów, dzięki czemu jest jednym z czterech klubów mających na koncie zwycięstwa we wszystkich trzech europejskich pucharach (oprócz Ajaxu są to Juventus, Bayern oraz Chelsea). Został jednak lata temu skazany wyłącznie na powiększanie swojego domowego – skądinąd imponującego – dorobku: 33 mistrzostw Holandii, 18 krajowych pucharów, ośmiu Superpucharów. I długo wyglądało na to, że Ajax się z tą rolą pogodził.

Zniesmaczony Cruyff

By wyjść z tego letargu, podnieść głowę i znów zacząć coś znaczyć poza własnym podwórkiem, potrzeba było z jednej strony odwołania się do przebogatej tradycji i wskrzeszenia pomysłów legendy Ajaxu Johana Cruyffa, a z drugiej mezaliansu. Przynajmniej tak to na pierwszy rzut oka wyglądało.

Ostatnim trenerem, który poprowadził klub z Amsterdamu do finału w Europie, był ponad 20 lat temu Louis van Gaal. W 1996 r. Ajax nie obronił trofeum wywalczonego rok wcześniej i przegrał z Juventusem. Po van Gaalu w klubie na najważniejszym stanowisku pracowały legendy: Ronald Koeman, Marco van Basten, Danny Blind czy ostatnio Frank de Boer, który zdobył cztery mistrzostwa z rzędu.

Po wejściu w życie w grudniu 1995 r. prawa Bosmana znoszącego wszelkie limity zawodników z krajów Unii Europejskiej w drużynach z terenu UE, co de facto oznaczało, że hiszpański klub mógł wystawić jedenastkę złożoną z samych Holendrów, Ajax zaczął się osuwać w przeciętność. Wciąż produkował dobrych piłkarzy, ale coraz mniej wybitnych. W dodatku nie umiał ich utrzymać.

Przestał się liczyć nie tylko w Europie, ale nawet na własnym podwórku stracił pozycję hegemona – dziesięć tytułów wywalczył PSV Eindhoven, a Ajax o dwa mniej. Po najważniejsze trofeum sięgały też AZ Alkmaar i Twente Enschede. W tym sezonie zrobi to Feyenoord Rotterdam, ale w Amsterdamie nikt nie płacze, bo wszyscy wiedzą, że ich klub wrócił na dobre tory.

W 2010 r. Johan Cruyff, zniesmaczony tym, w jaką przeciętność popadł jego klub, w jednym z felietonów napisał: „To już nie jest Ajax". Nie pasowało mu, że klub skupił się na produkcji przeciętnych piłkarzy, którzy nie byli w stanie nawet przebić się do pierwszego składu, ale i tak za niezłe pieniądze sprzedawano ich po całym świecie – etykieta „wychowanek wielkiego Ajaxu" wciąż działała.

Rewolucja mało aksamitna

Większość Holendrów jedynie wzruszyła ramionami. Rozgoryczony i starzejący się Cruyff nie potrafi poradzić sobie z tym, że świat i futbol się zmieniają, że Ajax już nigdy nie sięgnie po Ligę Mistrzów, że nie będzie wygrywał z Realem Madryt. Felieton boskiego Johana ukazał się w „De Telegraaf" po porażce 0:2 z Realem w Lidze Mistrzów.Cruyff był w tamtym okresie zniechęcony tym, jak potraktowano go w drugim, równie ważnym domu – Barcelonie, gdzie prezydent Sandro Rosell niemalże wypchnął go na siłę z klubu.

Ale słowa legendy nie trafiły w próżnię. Od tego felietonu zaczął się w Ajaxie proces, który później nazwano aksamitną rewolucją. W przeciwieństwie jednak do tej oryginalnej – czeskiej – w Amsterdamie polała się krew. Cruyff i jego ekipa przejęli klub dzięki procesom sądowym, pozwom, po kolejnych publicznych kłótniach z ówczesnym dyrektorem sportowym van Gaalem, a nawet ze sponsorami. Aksamitności zaiste było tam niewiele.

Cruyff, chociaż został w Barcelonie, zainstalował w Amsterdamie całą armię swoich ludzi – w większości byłych piłkarzy Ajaxu wpatrzonych w niego jak w obrazek.

Frank de Boer został trenerem, Marc Overmars dyrektorem finansowym, Edwin van der Sar dyrektorem marketingowym, Marco van Basten, Wim Jonk, Jaap Stam, Ronald de Boer i Dennis Bergkamp zajęli się trenowaniem w akademii i pierwszym zespole. Pewnie gdyby chcieli, niejednego piłkarza Ajaxu wciąż by na boisku zawstydzili.

Prawdziwa rewolucja dokonała się w akademii. Ludzie Cruyffa dostali wolną rękę we wdrażaniu swoich pomysłów – począwszy od dziwnych, jak zaprzestanie komunikowania zawodnikom, że oczekuje się od nich zwycięstw, poprzez zmuszenie ich do trenowania innych sportów, skończywszy na najważniejszym – posuniętej do granic indywidualizacji treningów i podejścia do kandydatów na piłkarzy.

Czas Bosza

Cztery z rzędu mistrzostwa drużyny de Boera (2011–2014) i coraz więcej utalentowanej młodzieży przebijającej się do zespołu pokazały, że ta droga jest dobra. Rok temu Johan Cruyff zmarł, niektórzy z rewolucjonistów rozpierzchli się, ale to znów jest jego Ajax. By dokończyć dzieła, potrzebny był wspomniany wyżej mezalians.

Drużyna de Boera zaczęła nudzić. Niekończące się wymiany podań przestały zaskakiwać przeciwników i usypiały kibiców. Zarówno de Boer, jak i ludzie w Ajaxie czuli, że przyszedł czas na zmianę. Zaskakujący wybór padł na Petera Bosza – człowieka utożsamianego z Feyenoordem, którego był piłkarzem, a później dyrektorem sportowym.

Urodzony 53 lata temu w Apeldoorn szkoleniowiec zawsze preferował bardzo atrakcyjny i atakujący futbol, ale nigdy nie prowadził w Holandii wielkiego klubu (De Graafschap, Heracles, Vitesse). W styczniu 2016 r. został zatrudniony przez Maccabi Tel Awiw. I w tym momencie historii na scenę znów wchodzi człowiek o nazwisku Cruyff – ale na imię mu Jordi. To syn wielkiego Johana, który po niezbyt spektakularnej karierze piłkarskiej, którą w 2010 r. kończył jako grający trener w maltańskim Valletta FC, został dyrektorem sportowym najpierw na Cyprze, a później w Maccabi.

Jordi nie tylko zatrudnił Bosza w stolicy Izraela, ale też poznał go z ojcem. Do tamtej pory szkoleniowiec Maccabi znał tylko Cruyffa legendę, wizjonera, ojca holenderskiej piłki, ale przede wszystkim pamiętał go z boiska.

Bosz jako młody piłkarz Vitesse miał ponoć wykupiony karnet na stadion Ajaxu i gdy tylko mógł, jeździł na wszystkie mecze w Amsterdamie wyłącznie po to, by podziwiać zawodnika z numerem 14 na koszulce.

Cruyffowi seniorowi spodobał się na tyle, że zaprosił go na staż. Zaproszenia te były przeznaczone dla nielicznych, a stażysta przez tydzień nie tylko codziennie spotykał się z Cruyffem, rozmawiał o futbolu, ale także z nim mieszkał. – To był dla mnie wielki przywilej – mówił później Bosz.

Gdy został ogłoszony nowym trenerem Ajaxu, to choć wielu wciąż widziało w nim przede wszystkim „gbura o powierzchowności dokera z Rotterdamu", a także człowieka Feyenoordu, bardzo szybko się do niego przekonano, i to mimo fatalnego początku – porażki z rosyjskim FK Rostów w eliminacjach Ligi Mistrzów.

To idzie młodość

Ajax dziś nie tylko gra efektowny futbol, ale ma także jedną z najmłodszych drużyn w Europie. W pierwszym meczu półfinałowym Ligi Europejskiej pokonał Lyon aż 4:1, zapewniając sobie praktycznie miejsce w finale (gdzie prawdopodobnie czekać będzie Manchester United i Jose Mourinho, który od siedmiu lat nie zdobył żadnego europejskiego trofeum). Średnia wieku piłkarzy Ajaxu wynosiła w tym meczu 22,4 roku.