Byliśmy z innej gliny

[b]Rz: Nie zastanawia się pan czasem, czy to się zdarzyło naprawdę? Daleka Japonia, rok 1972, i ten wspaniały lot na Okurayamie. 111 metrów, które zmieniło pana życie.[/b]

Wojciech Fortuna: Czułem się, jakbym poleciał w kosmos. Japonia była dla nas szokiem tak wielkim, że we łbie się przewracało. Niesamowity park rozrywki, lodowe stwory, stołówka olimpijska, w której można było spróbować każdej potrawy na świecie. Tyłek po takich wizytach rósł jak na drożdżach. No i te sklepy. Oczy wychodziły z orbit. Medal mogłem mieć już na średniej skoczni Miyanomori, ale zabrakło kilku punktów za telemark. Lądowałem na obie nogi, wolałem nie ryzykować, bo miałem uraz po ciężkim upadku sprzed lat. Ostatecznie byłem szósty, ale wiedziałem, że forma jest. Trener Janusz Fortecki też wiedział.

[b]To prawda, że przed konkursem na Okurayamie kupił pan nowoczesny kombinezon od japońskiego skoczka?[/b]

Nie tylko kombinezon. Seiji Aochi buty jeszcze dołożył.

[b]Jak wyglądała transakcja?[/b]

Mieliśmy w handlu całkiem spore doświadczenie. Kryształy w tamtych czasach to był pewny towar. Japończyk popukał, uśmiechnął się, gdy usłyszał charakterystyczny dźwięk, więc od razu rzuciłem cenę: 100 dolców. Zaproponował wymianę, kryształ za kombinezon, który trzymał w ręku. Przymierzyłem, był za duży. On na to, że nie ma sprawy, i zaprowadził mnie do krawca. Po przeróbce leżał jak ulał, ale nie dałem tego po sobie poznać. – Daj jeszcze to – i pokazałem na nowe, białe buty, które miał w ręku. Niechętnie, ale oddał.

[b]Skakał pan po złoty medal w tym kombinezonie i butach?[/b]

Buty miałem inne, od gruzińskiego skoczka, 40-letniego wtedy Koby Czakadzego. Ale były miękkie jak trampki. To przez nie na treningu poleciałem na główkę, cudem się nie łamiąc. Oddałem je Staszkowi Gąsienicy-Danielowi. Włożył w nie jakieś wkładki i skakał. A ja założyłem buty z Krosna. To był nasz towar eksportowy, chodziły po 50 dolców, zabieraliśmy więc na każdy wyjazd po 5 – 6 par. Celnicy przymykali oko i puszczali. Enerdowskie narty Popa też trzymały cenę, sprzedawaliśmy je po stówce. Późniejsze germiny były już do niczego. Te popy, na których wygrałem igrzyska, są ze mną już 38 lat. Nikomu ich nie oddam, chyba że znajdzie się wariat, który da milion złotych. Najpierw stały za ścianą, później leżały pod łóżkiem, teraz są w garażu w otoczeniu innych pamiątek. I niech tak zostanie.

[b]Jaka była ta Okurayama, na której odniósł pan swój największy sukces?[/b]

Nie wybaczała błędów, ale od razu ją polubiłem, tak samo jak tę mniejszą. Sztuczny rozbieg, amfiteatr po lewej stronie. Wyciągu jeszcze tam nie było (a w Zakopanem już był), musieliśmy wchodzić na górę po schodkach.

[b]Nie za duży wysiłek dla kogoś, kto za chwilę będzie walczył o medal?[/b]

A gdzie tam. Świetna rozgrzewka. My byliśmy ulepieni z innej gliny. Półtora tysiąca skoków treningowych przed sezonem nikogo nie dziwiło. I po każdym trzeba było wchodzić po schodach na górę. Teraz mają wyciągi, skoczą 60 razy i to wystarczy. Wszystko się zmieniło. Te kombinezony, w których skaczą, to prawdziwe lotnie. A mimo to dalej kombinują.

[b]Wtedy nie kombinowali?[/b]

Niemcy z NRD bez przerwy coś wymyślali. Kiedy oni trenowali w tunelach aerodynamicznych, ja nie miałem pojęcia, o co chodzi, nie widziałem czegoś podobnego na oczy. U nas nie było dietetyków, psychologów, raz w roku badania i koniec. Nie było też chudzielców. Nikt codziennie na wadze nie stawał. Jedliśmy co popadło, kalorii nikt nie liczył. Jak wygrywałem w Sapporo, ważyłem 54 – 56 kg. Później 67 i już wiedziałem, że nie ma sensu dalej skakać. A silnej woli, by się odchudzać, brakowało. Staszek Gąsienica-Daniel przytył ze 20 kg. Wyglądał jak ciężarowiec.

[b]Skakał pan kiedyś na mamuciej skoczni?[/b]

Tylko raz, na Velikance w Planicy, już po igrzyskach w Sapporo. Warunki były paskudne, mocno wiało, więc zbyt daleko nie poleciałem. Tylko 132 metry. Rekord świata w długości skoku należał wtedy do Niemca z NRD Manfreda Wolfa i wynosił 165 metrów.

[b]Nie wszyscy lubią mamuty. Stojąc na górze, macie pod sobą przepaść. Niektórych dopada wtedy strach. Pan też się bał?[/b]

Jak się boisz, to ze skakania nic nie będzie. Kiedy wiązałem buty, noga latała mi z nerwów jak szalona, ale po chwili byłem już spokojny. Strach zostawiłem za sobą.

[b]Wtedy skocznie nie były tak bezpieczne jak teraz... [/b]

Nie tylko profil skoczni składa się na bezpieczeństwo skoczka. Obowiązujący dziś styl V też w dużym stopniu je zwiększa. Kiedyś, gdy narty musiały być blisko siebie, wyglądało to zupełnie inaczej. Zresztą te nasze narty były dwa razy cięższe od tych, na których skacze Małysz.

[b]Nie mieliście też kasków...[/b]

Zakładaliśmy czapeczkę i ruszaliśmy w dół z szybkością znacznie większą niż dzisiaj. I bardzo wysoko lataliśmy nad zeskokiem. Pamiętam, że w Planicy fruwałem nad smrekami. Las miałem pod sobą.

[b]Dużo było wypadków?[/b]

Na każdych zawodach ktoś się rozbijał. Wtedy na mamucie osiem karetek jechało przed moim skokiem. Odwoziły tych, którzy nie mieli szczęścia. Pomyślałem sobie: – Po co tu chłopie przyjechałeś? Zabić się chcesz? Staszek Gąsienica-Daniel też się wtedy rozbił. Rzuciło go na styropiany i mocno odbiło. A później mówiłem: – Jak tutaj się nie zabiłem, to już się nigdzie nie zabiję.

[b]Janne Ahonen w swojej autobiograficznej książce przyznał, że kiedy w Planicy poleciał 240 metrów i nie ustał skoku, był na bani. W nocy wypił z kolegami za dużo piwa. To możliwe?[/b]

Niestety tak. Znam wielu takich, którym na skoczni jeszcze szumiało w głowie. Ja tak przegrałem mistrzostwa świata w Falun w 1974 roku. A byłem wtedy w lepszej formie niż na igrzyskach w Sapporo. W tamtych czasach pili prawie wszyscy i bez wyjątku kurzyli. Ja byłem nieprzygotowany do życia. Wszyscy wiedzieli, kto to jest Fortuna, i chcieli poznać mnie bliżej. Pokus nie brakowało.

[b]Kto był największym talentem w polskich skokach?[/b]

Było ich wielu, ale przed Małyszem i po Marusarzu chyba Dzidek Hryniewiecki. Gdyby nie tragiczny wypadek, który przykuł go do wózka inwalidzkiego i w efekcie przyczynił się do jego przedwczesnej śmierci, prawdopodobnie byłby mistrzem olimpijskim w Squaw Valley w 1960 r. Wtedy popełnił najgorszy z błędów, jakie mogą zdarzyć się skoczkowi. Za wcześnie się odbił. Później jedno co mógł, to rozwijać cukierki.

[b]Ile miał pan lat, kończąc karierę?[/b]

27. Nie miałem motywacji, by dalej skakać. Prawdę mówiąc, straciłem ją wcześniej, tak naprawdę po Sapporo. Ówczesny wiceminister sportu uznał, że z premii dla sportowców też mu się coś należy, i z kopert przeznaczonych dla mnie sporo wyjął. Za szóste miejsce miało być 150 dolarów, dostałem 50. Za złoto na Okurayamie zamiast 300 tylko połowę. A wtedy za 300 dolarów można było porządną parcelę w Zakopanem kupić. Gdy zaprotestowałem, usłyszałem, że nie muszę dalej skakać. Dziś trudno w to uwierzyć, ale to prawda.

[b]I co, nie chciał pan już później pracować w sporcie?[/b]

Chciałem, ale nie za 800 złotych. Pomyślałem, może by tak zostać taksówkarzem. Wielu olimpijczyków tak zrobiło, między innymi Józek Rysula czy Andrzej Ciaptak-Gąsienica. Teraz też dla byłych mistrzów, którzy mogliby wiele w sporcie zrobić, nie ma pieniędzy. Dlatego szukają innego zajęcia.