Polski futbol 2008: trochę dobrze, trochę źle

Gdyby na sprawy polskiej piłki spojrzeć chłodnym okiem, co – jak wie każdy kibic, nie jest możliwe, to wszystko toczy się na naszą miarę i możliwości. Raz, nie wiadomo na jakiej zasadzie, pokonujemy faworytów, innym razem, będąc faworytami, sami przegrywamy.

Tak było w naszym futbolu zawsze, wyjąwszy krótkie okresy prosperity epoki Kazimierza Górskiego, Jacka Gmocha i Antoniego Piechniczka, którym zresztą (i ich piłkarzom) też nie szczędziliśmy krytyk. A oni wtedy pokonywali najlepszych i nie było w tym przypadku.

[srodtytul]Chłodny dystans[/srodtytul]

W roku 2008 w reprezentacji nie dokonał się żaden przełom. Doszło do niego przed dwoma laty, kiedy prezes Michał Listkiewicz postanowił zatrudnić trenera z zagranicy. Był to pierwszy taki przypadek od 46 lat i nic dziwnego, że spowodował burzę, której skutki odczuwamy i dziś. Leo Beenhakker należy bez wątpienia do najbardziej znanych trenerów na świecie. Pracy i sukcesów z Ajaksem Amsterdam czy Realem Madryt może mu pozazdrościć 95 procent innych trenerów. On sam chciałby zapewne dopisać sobie do życiorysu takie osiągnięcia na mundialach, jakie mają wspomniani polscy trenerzy – Górski, Gmoch i Piechniczek.

Nic dziwnego, że od pierwszych dni pobytu Holendra w Polsce towarzyszą mu sympatia i nadzieja kibiców oraz chłodny dystans zazdrosnych polskich trenerów.

Kibice kierują się tylko dobrem reprezentacji, widząc w zagranicznym trenerze panaceum na całe zło. Polscy koledzy po fachu szermują wprawdzie hasłami o solidarności zawodowej dla osiągnięcia wspólnego celu, ale bardzo ich cieszą potknięcia Holendra, bo potwierdzają one tezę, że cudotwórców w tym zawodzie nie ma.

Koronnym argumentem dla tak myślących był występ reprezentacji na mistrzostwach Europy w Austrii. Przed rokiem, o tej porze Beenhakker zbierał nagrody dla najlepszego trenera, bo też dokonał rzeczy wyjątkowej – pierwszy raz Polska awansowała do finałów mistrzostw Europy. Ale kiedy doszło do najważniejszej próby, drużyna Beenhakkera zawiodła. Podobnie jak poprzednie reprezentacje podczas dwóch ostatnich mundiali.

[srodtytul]Pięć remisów, pięć porażek[/srodtytul]

Przeciwnicy Beenhakkera podchwycili z lubością informację statystyków i historyków, którzy przypomnieli, że holenderski trener nie ma szczęścia do turniejów. Prowadząc podczas mundialu we Włoszech reprezentację Holandii (mistrza Europy), nie wygrał z nią żadnego z czterech meczów. Nie wygrała też w Niemczech trenowana przez Beenhakkera drużyna Trynidadu i Tobago. Dodając do tego występ Polaków w Austrii, powstaje bilans dziesięciu turniejowych meczów, na które składa się pięć remisów i pięć porażek. Adwersarze nie nazywają tego pechem, tylko używają dosadniejszego określenia.

Wzburzenie środowiska trenerskiego jest tym większe, że po nieudanych mundialach Jerzy Engel i Paweł Janas stracili pracę, a Beenhakker nie dość, że pracuje, t0 za ok. 800 tys. euro rocznie (to jest dla trenerów szczególnie bolesne, oni mieli mniej za podobną pracę). W dodatku ujawniono, że Listkiewicz przyznał Beenhakkerowi premię (zresztą zgodnie z umową) za awans do Euro.

W rewanżu trener poobrażał Piechniczka i Engela, choć jest skazany na współpracę z nimi. Grzegorz Lato, który też admiratorem Holendra nie był, dodał do funkcji prezesa PZPN obowiązki mediatora. Być może stało się tak również dlatego, że mimo wpadki w Bratysławie Polska ma nadal szanse na awans do mundialu w RPA, ostatni mecz prawdziwej pierwszej reprezentacji zakończył się zwycięstwem nad Irlandią w Dublinie. Trzeba też pamiętać, że główny kandydat do zajęcia miejsca Beenhakkera Henryk Kasperczak zetknął się w Górniku Zabrze z brutalną polską rzeczywistością.

Kasperczak był przez ostatnie lata największą nadzieją polskiej kadry. Dopóki pracował z pełną dobrych piłkarzy Wisłą lub z reprezentacjami krajów afrykańskich, cieszył się zasłużoną opinią jednego z najlepszych trenerów. Kiedy podjął się pracy w Górniku, gdzie nawet pieniądze bogatego sponsora nie gwarantują natychmiastowej poprawy, okazuje się, że wybitny nauczyciel nie jest w stanie uczynić prymusów z przeciętnych uczniów. Nie ma cudownych metod trenerskich.

[srodtytul]Kadra rezerwowych[/srodtytul]

W roku 2008 w porównaniu z poprzednimi latami w ogóle nie zmieniła się sytuacja najlepszych polskich piłkarzy. Beenhakker powierzał główne role w reprezentacji halabardnikom w klubach. Jacek Krzynówek, Euzebiusz Smolarek, Dariusz Dudka, Mariusz Lewandowski mieli problem ze zdobyciem miejsca w drużynach klubowych, w reprezentacji byli jednak niezastąpieni. Ale nawet przy ich najlepszej woli, brak ligowego rytmu widać było w kadrze. Krzynówek boryka się z tym problemem już drugi rok, dla Smolarka to coś nowego.

Holenderski trener już się wszystkim opatrzył. Po pierwszych treningach nawet najbardziej doświadczeni członkowie kadry traktowali go jak wyrocznię i darzyli szacunkiem. Dziś to już przeszłość. Zawodnicy idą przy okazji meczów „w miasto” lub piją w hotelu, co przypomina czasy, w których poprzednicy Artura Boruca, Dariusza Dudki i Radosława Majewskiego robili to samo pod bokiem polskich trenerów.

[srodtytul]Pożegnanie gwiazd[/srodtytul]

Po Euro pożegnaliśmy Jacka Bąka, który z 96 występami w kadrze znalazł się wśród legend polskiej piłki. Raczej nie wróci już do kadry Maciej Żurawski, zdecydowanie zawodzący w ostatnich sezonach. Niewytłumaczalne wahania formy przechodzi Wojciech Łobodziński. Jeszcze przed rokiem wydawało się, że będzie miał pewne miejsce na prawej pomocy reprezentacji, a po kilku miesiącach Beenhakker przestał go powoływać. Radosław Matusiak sam się wyeliminował. Zbyt wcześnie został wykreowany na gwiazdę, co uświadomiono mu w klubach Włoch i Holandii, gdzie wymagania są wyższe.

To był najlepszy rok dla Jakuba Błaszczykowskiego. Wszedł on na szczyty po cichu, bez rozgłosu. Piłkarz, który w pierwszym eliminacyjnym meczu, przegranym przez Beenhakkera (z Finlandią), był jednym z najsłabszych na boisku, w ciągu dwóch lat pokonał daleką drogę. Od zawodnika, którego słynny wujek Jerzy Brzęczek usiłował polecić różnym klubom (tylko Grzegorz Mielcarski w Wiśle poznał się na Błaszczykowskim), po grę w Bundeslidze. Nie wiemy, ilu spośród 63 zawodników sprawdzonych w tym roku w kadrze przez Beenhakkera w niej pozostanie. Raczej niewielu. Ale nieuchronnie przyszedł czas graczy, urodzonych w latach 80.: Łukasza Fabiańskiego, Roberta Lewandowskiego, Rafała Boguskiego, Radosława Majewskiego. Może innych, którym już Beenhakker z różnym skutkiem dawał szanse, a na pewno dziś mniej znanych. Na szczęście takich nie brakuje. Trzeba ich tylko znaleźć, odpowiednio szkolić i chronić przed menedżerami, robiącymi zwykle więcej szkody niż pożytku.

[srodtytul]Wyjątkowy Smuda[/srodtytul]

O ile przed rokiem mało kto robił sobie nadzieje na dobre występy poprzedniego mistrza Zagłębia Lubin w Europie, o tyle Wisła Kraków miała szansę poprawić nastroje. Znowu okazało się jednak, że najlepsi polscy piłkarze tworzą drużynę krajowego wymiaru, król strzelców ekstraklasy jest królem własnego podwórka, a młody i bardzo zdolny trener nie jest w stanie wykrzesać z drużyny nic ponad to, co starczało na ligę. Jesienią najlepsze wrażenie zrobił Lech. Nieczęsto się zdarza, żeby gra skuteczna była też ładna, a Lech łączył obydwie te cechy. To zasługa piłkarzy i ich trenera.

Franciszek Smuda skończył w czerwcu 60 lat, z których 50 spędził na boiskach i ławkach trenerskich. To widać. Smuda ma wyjątkową umiejętność nadawania prowadzonym przez siebie drużynom jakiegoś szczególnego charakteru, niezależnie od poziomu materialnego klubu i umiejętności zawodników. Musi tylko mieć na to czas. W Lechu pracuje trzeci rok, co wychodzi wszystkim na dobre.

Jest jeszcze coś, co różni ten klub od innych. Do Lecha kupuje się zawodników, którzy są potrzebni i pasują do koncepcji gry. Sprowadzeni przed sezonem Manuel Arboleda, Semir Stilic, Robert Lewandowski i Sławomir Peszko od razu znaleźli się w pierwszej jedenastce, a obydwaj Polacy trafili nawet do reprezentacji. Nie ulega wątpliwości, że to Smuda najbardziej zasługuje na tytuł Trenera Roku 2008.