BATE: wzór nie do naśladowania

Piłkarski raj leży, jak się okazuje, kilkaset kilometrów od Warszawy, w szarym mieście nad rzeką Berezyną. Tam, gdzie się kiedyś wykrwawiały oddziały Napoleona i generał Dąbrowski ledwo uszedł z życiem, gdzie za czasów Związku Radzieckiego sprowadził się przemysł ciężki i gdzie wiele rodzin wciąż dzieli swoje życie na „przed Czarnobylem” i „po Czarnobylu”.

Raj powstał przy fabryce części do traktorów i samochodów, na stadionie, który nie wyróżniałby się nawet w naszej drugiej lidze. Tam gra BATE, zwane dawniej Berezyną Borysów. Klub, który przeżył osiem lat za czasów Związku Radzieckiego, potem upadł i odrodził się dopiero w 1996 roku, czyli wtedy, kiedy polski klub po raz ostatni grał w Lidze Mistrzów.

To działo się już w niepodległej Białorusi, a klub podniósł z ruiny i dał mu nową nazwę Anatolij Kapski. Człowiek, który w kilka lat z dyrektora fabryki części elektrycznych (w skrócie BATE) wyrósł na jej udziałowca, milionera i jednego z zaufanych ludzi prezydenta Aleksandra Łukaszenki. A razem z Kapskim rosło BATE. Tak samo szybko: trzecią i drugą ligę przeszło sprintem, mistrzem Białorusi zostało już w czwartym roku istnienia i do dziś tylko raz wypadło poza podium w lidze. Wygrywa ją nieprzerwanie od 2006 roku, a od pięciu sezonów zawsze gra w fazie grupowej Ligi Mistrzów lub Ligi Europejskiej. I właśnie sprawiło jedną z największych sensacji w nowym sezonie LM, wygrywając 3:1 w Lille, z niedawnym mistrzem Francji.

Nabiał i piłkarze

BATE jest w Lidze Mistrzów trzeci raz, dopiero teraz doczekało się zwycięstwa, ale w zarabianiu to mu nie przeszkadzało. Same europejskie puchary przyniosły klubowi 25 milionów euro zysku, a BATE potrafi jeszcze świetnie sprzedawać swoich zawodników. Kiedyś do Niemiec, Włoch. Teraz najchętniej do zaprzyjaźnionej Rosji.

Białoruski eksport na Wschód stał przez ostatnie lata głównie tkaninami i nabiałem, teraz doszli jeszcze piłkarze. A BATE, które cztery lata temu debiutowało w LM z czterema milionami euro budżetu i najniższym tzw. współczynnikiem UEFA (pokazuje wcześniejszy dorobek klubu w pucharach) w historii tych rozgrywek, dziś jest rozstawione w eliminacjach tak wysoko, że w tym sezonie w decydującej rundzie grało ze słabym Hapoelem Kyriat Szmona z Izraela.

Na Białorusi BATE to właściwie piłkarski monopol, przyciągający do swojej akademii największe krajowe talenty, sponsorowany przez inny monopol: Biełgostrach, giganta ubezpieczeniowego. Krótko mówiąc, BATE ma wszystko, czego trzeba, żeby być dyżurnym wyrzutem sumienia dla polskich klubów. O ile oczywiście przyjmuje się na wiarę, że ten raj został zbudowany tylko cierpliwością, pracą i w warunkach które mają cokolwiek wspólnego z polską rzeczywistością: w kraju rządzonym przez dyktatora, gdzie szara strefa jest normą a nie marginesem, a państwo inwestuje w sport gigantyczne pieniądze, budując hale, korty, i supernowoczesne ośrodki treningowe.

- Kiedy pracowałem w Jagiellonii Białystok, byliśmy na turnieju w Mińsku. Dynamo i FK mają tam kilkanaście boisk do treningu i pełnowymiarową halę z trybunami dla 3 tysięcy ludzi. BATE stadion ma niewielki, ale bazę treningową świetną. To jest kraj nastawiony na sport, ma świetnych hokeistów, tenisistów, piłkarzy, bo inwestuje - mówi „Rz” Michał Probierz, trener Wisły Kraków.

- Prezes Kapski jest na liście najbogatszych ludzi na Białorusi, a nie można się dostać na tę listę bez pozwolenia prezydenta Łukaszenki i jego dworu - mówi „Rz” Wiktor Archutowski, były menedżer Agnieszki Radwańskiej, działający również na rynku białoruskim.

Komunizm i kapitalizm

- Tyle razy już słyszałem, jaki to BATE ma niski budżet, ale jakoś poza Siergiejem Kriwcem kupionym do Lecha nikogo się do polskiej ligi nie udało ściągnąć. A gdy kiedyś do Wisły przyjechali menedżerowie reprezentujący ten klub, to zażyczyli sobie w imieniu piłkarzy takich pensji, jakich w Wiśle nie miał jeszcze nikt - mówi „Rz” jeden z działaczy, który był blisko tych negocjacji.

- Dziś już nie ma klubu w Polsce, który mógłby sobie pozwolić na kupno piłkarza z BATE - mówi Marek Citko, były piłkarz, a dziś menedżer współpracujący m.in. z białoruskimi klubami. - Wiadomo, jaka jest Białoruś, kapitalizm pomieszany z komunizmem, różne powiązania, strach przed władzą. Ale trzeba oddać działaczom z BATE, że radzą sobie świetnie nie tylko dzięki temu.

Anatolij Kapski zainwestował w BATE niedługo przed tym, jak Bogusław Cupiał zaczął budować wielką Wisłę. Ale w odróżnieniu od niego od początku postawił nie tylko na ściąganie najlepszych piłkarzy w kraju, ale i na wychowywanie młodych. I miał dużo większe zaufanie do trenerów. Obecny, Wiktor Honczarenko, pracuje dla niego już piąty sezon. Wcześniej był piłkarzem BATE, grał m.in. z Aleksandrem Hlebem, który wyjechał w świat z Borysowa, grał m.in. w VfB Stuttgart i Arsenalu, był w kadrze Barcelony (bo napisać że grał, to byłaby przesada), a teraz wrócił do BATE odbudować karierę.