Dlaczego zginęło 96 kibiców

– Poczułem po raz pierwszy, że to cierpienie jest nie tylko moje, ale całego narodu – napisał Adrian Tempany, dziś dziennikarz „Guardiana", a 15 kwietnia 1989 roku jeden z kibiców Liverpoolu, którzy przeżyli tragedię na stadionie w Sheffield. Widział, jak na Hillsborough umierają inni, zgnieceni przez napierający tłum, słyszał, jak ranni płaczą i wołają o pomoc. A potem przez 23 lata musiał wysłuchiwać, że tragedię sprowokowały ofiary i pozostali kibice Liverpoolu.

Nie wierzyły w to rodziny zabitych i walczyły o prawdę. W styczniu 2010 roku udało się powołać niezależną komisję pod przewodnictwem biskupa Liverpoolu Jamesa Jonesa. Teraz, po publikacji jej raportu, Wielka Brytania jest w szoku. Gdyby nie zaniedbania policji i służb medycznych, tragedii można byłoby uniknąć.

– Rodziny miały rację. Pod wpływem nowych dowodów, zawartych w raporcie, jako premier pragnę złożyć szczere przeprosiny rodzinom 96 ofiar... Za zachowanie rządu i całego naszego kraju. Szczerze przepraszam, że ta podwójna niesprawiedliwość trwała tak długo – mówił David Cameron, a członkowie Izby Gmin kiwali głowami. Nie było w ostatnim tygodniu ważniejszego sportowego tematu na Wyspach. Nawet mecz kadry był w cieniu ustaleń komisji. Premier Cameron nazwał Hillsborough największą brytyjską tragedią w czasach pokoju.

W tej sprawie bez winy nie są ani konserwatyści, bo do katastrofy w Sheffield doszło, gdy premierem była Margaret Thatcher, ani laburzyści, którzy przez 13 lat byli u władzy i w tym czasie nie zrobili nic, żeby dojść do prawdy. Lider opozycji Ed Miliband już przyłączył się do przeprosin Camerona.

To, co wcześniej mówiono i pisano o tragedii, wszystkim było na rękę: policji, piłkarskiej federacji, organizatorom meczu, nawet prasie, bo układało się w prostą całość. Winna była pijana hołota z Liverpoolu, która siłą wdarła się na trybuny. Cztery lata wcześniej z winy kibiców Liverpoolu doszło do tragedii na Heysel podczas finału Pucharu Europy.

Co się stało na Hillsborough, stadionie Sheffield Wednesday? 15 kwietnia 1989 roku miał się tam odbyć dodatkowy mecz półfinałowy Pucharu Anglii między Liverpoolem a Nottingham Forest. Do miasta przyjechały tysiące fanów Liverpoolu, część z powodu korków zjawiła się pod stadionem tuż przed spotkaniem. Czekali przed dwiema wąskimi bramami i słyszeli, jak wewnątrz tłum wiwatuje. Policja wyznaczyła dla nich trybunę zbyt małą i zupełnie niedostosowaną do rangi spotkania.

Każdy chciał się dostać do środka, a kibiców z pierwszych rzędów blokowała metalowa siatka. Na filmach widać, jak przerażeni ludzie usiłują się wycofać, ale nie mogą, bo z zewnątrz wciąż wciskają się kolejni. Nieliczni próbują się ratować, wdrapują się na balkon, wciągani przez kolegów, albo próbują sforsować barierki. Reszta jest w pułapce.

Piłkarze grali tylko przez sześć minut. Potem sędzia przerwał spotkanie, a na płytę wbiegli policjanci. Nawoływali do wycofania się, dopiero po kilku minutach otworzyli dwie wąskie furtki prowadzące na boisko. Brakowało karetek, sanitariusze nie nadążali z wynoszeniem rannych.

Zaczęło się gwałtowne szukanie winnych, a raczej spychanie odpowiedzialności. Winnych znalazł tabloid „The Sun". Kibice najpierw rozpętali piekło, a potem przeszkadzali w akcji ratunkowej. Bili policjantów, sikali na zwłoki, okradali ofiary. Tekst opierał się na relacjach anonimowych funkcjonariuszy.

Dziś wiadomo, że te rewelacje pochodziły od Irvine'a Patnicka, konserwatywnego deputowanego z okręgu Sheffield, który próbował tuszować prawdę. Do dziś żaden kibic The Reds nie bierze do ręki „The Sun".

Ale winni są nie tylko politycy. Kłamała policja, według ustaleń komisji biskupa Jonesa zeznania 116 ze 164 świadków zostały spreparowane. Kłamali lekarze patolodzy, którzy potwierdzali, że o 15.15 nie żyła już żadna z ofiar. Dzięki temu policja uniknęła dochodzenia w sprawie własnych zaniedbań.