Życie na cokole

Na starym stadionie Arsenalu - Highbury nie było pomników. W hallu stało jedynie popiersie Herberta Chapmana, jednego z najważniejszych ludzi nie tylko tego klubu, ale i całego futbolu angielskiego. Wymyślony przez niego system gry zwany WM obowiązywał w świecie przez około 30 lat, dopóki nie wyparła go brazyliana. Białe rękawy na czerwonych koszulkach Arsenalu to też jeden z jego wielu pomysłów. Kiedy Arsenal przeniósł się na nowy Emirates Stadium i w roku 2011 obchodził 125 urodziny, pobudowano z tej okazji trzy pomniki. Chapmana oraz dwóch piłkarzy, wybranych głosami kibiców jako najważniejszych w historii klubu. Pierwszym był obrońca Tony Adams (dziś 46-letni), reprezentant Anglii, który całą swoją ponad dwudziestoletnią karierę spędził w Arsenalu. Dla kibiców liczyła się wierność a fakt, że Adams, z uzależnieniem alkoholowym nie był postacią pomnikową, dodawał mu ludzkiego wymiaru. Tym bardziej, że wygrał z nałogiem. Drugi to Francuz, mistrz świata i Europy Thierry Henry, być może najmłodszy piłkarz, któremu postawiono pomnik za życia. Miał wtedy 34 lata. W Arsenalu spędził osiem sezonów, strzelił w tym czasie ponad ćwierć tysiąca bramek. Po każdej z nich cieszył się w podobny sposób i właśnie w takiej pozie został utrwalony w brązie - rozpędzony upada na kolana i ślizga się na nich po trawie. Kilka miesięcy po odsłonięciu pomnika doszło do sytuacji niecodziennej. Henry został wypożyczony do Arsenalu z New York Red Bulls i wjeżdżając na stadion Emirates mijał swój pomnik. Kiedy go wznoszono Henry musiał zmierzyć się z krytyką, jaka spadła na niego po celowym zagraniu piłki ręką w meczu Francja - Irlandia. Dzięki temu Francuzi strzelili bramkę i kosztem Irlandczyków pojechali na mundial. Pod stadionem Emirates wyraźnie starano się o tym zapomnieć.

Za zachodnią trybuną stadionu Stamford Bridge w roku 2010 odsłonięto pomnik napastnika Chelsea Petera Osgooda, z udziałem 63-letniego bohatera. On w reprezentacji Anglii nie zagrzał miejsca. Kiedy Polacy grali z Anglikami w roku 1973 Osgood był w głębokiej rezerwie. Ale spędził w Chelsea 10 lat i to wystarczyło aby go uhonorować. Bramkarz mistrzów świata Gordon Banks ma swój pomnik w Stoke. Odsłonięto go w roku 2008, kiedy Banks miał 72 lata. Słynny trener Bobby Robson był już ciężko chory, kiedy w roku 2002 odsłaniał swój pomnik obok stadionu w Ipswich. Pięć dni przed śmiercią w roku 2009 Robson, wieziony już na wózku inwalidzkim, witał się na boisku stadionu w Newcastle z oldbojami Anglii i Niemiec, którzy rozgrywali tam mecz na jego cześć. Teraz stoi tam drugi pomnik Robsona.

W Wielkiej Brytanii jest kilkadziesiąt pomników piłkarzy i trenerów. Na Półwyspie Iberyjskim, we Włoszech czy w Niemczech ten zwyczaj jest mniej rozpowszechniony. Nie ma pomników obok Camp Nou i Santiago Bernabeu, chociaż woskowa figura tego prezydenta Realu w chwili podpisywania kontraktu z Alfredo di Stefano znajduje się w klubowym muzeum. Di Stefano ma zresztą swój pomnik w ośrodku klubowym Realu - Valdebebas. Pod stadionem Benfiki w Lizbonie znajduje się pomnik najsłynniejszego portugalskiego piłkarza: 70-letniego dziś Eusebio. Di Stefano ma lat 86 i wciąż, jako honorowy prezydent Realu, wręcza koszulki nowozatrudnianym zawodnikom. W Ameryce Południowej stoją pomniki Pelego, Diego Marardony, Kolumbijczyka Carlosa Valderramy. Wszyscy cieszą się dobrym zdrowiem.

W Polsce tylko jeden piłkarz ma pomnik a nawet dwa. Kazimierz Deyna został w tym roku uhonorowany w ten sposób przez mieszkańców rodzinnego Starogardu Gdańskiego i przez kibiców Legii. W Starogardzie siedzi na trybunie swojego stadionu. W Warszawie stoi w futbolowej pozie mniej więcej tam, gdzie znajdował się ośrodek sportowy dla żołnierzy, w którym spędził pierwsze tygodnie po przyjeździe do stolicy. Następnym powinien być Lucjan Brychczy, pracujący w Legii jako piłkarz i trener bez przerwy od roku 1954. W Anglii już dawno miałby pomnik.