Sieroty po Brazylii

To było coś takiego jak Związek Radziecki. Na logikę powinien upaść znacznie wcześniej, ale trwał, siejąc postrach. Brazylia powalała nazwą, słowo „Canarinhos", kolejne gwiazdki na żółtych koszulkach za tytuły mistrza świata stanowiły symbol wszystkiego, co najlepsze. Jednym tchem świat wymieniał nazwiska od Pelego przez Zico, Romario, Ronaldo, po Neymara, widząc w nich uosobienie wszystkiego, co w piłce nożnej najpiękniejsze. Ale  ostatni raz na mundialu Brazylia miała reprezentację godną najwyższych pochwał w roku 1982, kiedy przegrała z Włochami. Potem byli już tylko piłkarze, a nie drużyny. Łącznie z tymi, które zdobywały Puchar Świata w latach 1994 i 2002.

Dawne zespoły Brazylii łączyło jedno: miały co najmniej kilku piłkarzy, którzy są wciąż uznawani za najlepszych na swoich pozycjach w historii futbolu. W dwóch przypadkach można nawet mówić o całych genialnych jedenastkach (z 1958 i 1970 roku). Można z nimi porównać tylko Urugwaj z lat 20. i pierwszego mundialu, austriacki Wunderteam z początku lat 30., Węgry z lat 50., Niemcy z 70., Hiszpanię z ostatnich, ale do takich ocen potrzebny jest dystans.

W roku 1958 Brazylia miała Pelego, Garrinchę i Didiego. Cztery lata później była bardzo podobna. W roku 1970 kończył grać Pele, ale byli – Jairzinho, Tostao, Gerson, Rivelino, Carlos Alberto. W 1994 w ataku grali Romario i Bebeto, a z tyłu kierował nimi Dunga. W 2002 trzej panowie R: Ronaldo, Ronaldinho, Rivaldo, Cafu, zwany „Pendolino", i Roberto Carlos z pershingiem w lewej nodze. Teraz był tylko Neymar, a kiedy go zabrakło, Brazylia przestała istnieć.

Luiz Felipe Scolari nie miał przygotowanej alternatywy dla Neymara. Podobno wspólnie z Carlosem Alberto Parreirą obejrzeli ponad 100 kandydatów do kadry na wyjątkowo prestiżowy mundial. To, co zobaczyliśmy, może świadczyć o dwóch rzeczach: albo się nie znają (w co trudno uwierzyć), albo nie ma dziś w Brazylii piłkarzy lepszych (to jeszcze trudniejsze do zrozumienia). W rezultacie Brazylia na turnieju, który był dla niej najważniejszy, zagrała słabo jak nigdy.

Obydwaj trenerzy nie zrozumieli, że kilka lat temu stanęli w miejscu. Nie są w stanie wymyślić niczego rewolucyjnego w taktyce, a Brazylia nie ma dziś takich zawodników, którym trenerzy nie są potrzebni.

Coś takiego jak brazylijska szkoła trenerska nie istnieje i nigdy jej nie było. Są tylko poszczególni trenerzy, czyli sytuacja analogiczna do tej z piłkarzami. W roku 1958 Vicente Feola początkowo nie widział w pierwszej jedenastce Pelego i Garrinchy. O wystawienie ich poprosili starsi zawodnicy.

Feola się wahał, tym bardziej że psycholog kadry odradzał mu włączenie do niej obydwu. Pelego ze względu na zbyt młody wiek (nie miał 18 lat), a Garrinchy, z powodu jego niskiego ilorazu inteligencji. Potem, kiedy już wychodzili na boisko razem, Brazylia nigdy nie przegrała.

Piłkarze zawsze pracowali tam na opinię trenerów. Federacja zmieniła trenera na trzy miesiące przed rozpoczęciem mundialu w Meksyku. Joao Saldanha kadrę przygotował, rozpisał wszystko w najdrobniejszych szczegółach, ale nie chciał powołać faworyta prezydenta kraju. A ponieważ w dodatku obnosił się ze swoimi lewicowymi poglądami, musiał odejść. W ostatniej chwili zastąpił go Mario Zagalo. Nie przeszkadzał młodszym kolegom, więc jako pierwszy zdobył mistrzostwo świata jako piłkarz i trener.

Tak powstał jeden z mitów. Brazylia z roku 1970 wygrałaby i bez trenera. Ale Zagalo sam uwierzył w swoje zdolności i od tej pory stał się jednym z najbardziej rozchwytywanych trenerów świata. Jego popularnością nie zachwiała porażka z Polską cztery lata później.

W miarę upływu lat Zagalo traktowano raczej jak maskotkę niż realnego trenera, ale powierzano mu odpowiedzialne funkcje przy reprezentacji. Tyle że prawie zawsze obok był ten, którego Zagalo sam zaprosił do współpracy.

Carlos Alberto Parreira w roku 1970 miał 27 lat (Zagalo jest o 12 lat starszy) i już asystował Zagalo. W roku 1994, kiedy Brazylia zdobywała czwarty tytuł, role się odwróciły. W 1998 wicemistrzostwo wywalczył Zagalo, a już po zdobyciu przez Brazylię piątej gwiazdki (2002), kiedy Carlos Alberto Parreira ponownie przejął kadrę, znów obok niego pojawił się Zagalo. Wspólnie odpadli w ćwierćfinale mundialu w Niemczech. Teraz kardiolodzy zabronili 83-letniemu Zagalo oglądania meczów Brazylii.