Wiosła rzecz wzniosła

Korespondencja z Eton Dorney

Wioślarze mówią o tym torze: kawał dziury w polu. Na łąkach przy brzegu pasą się owce, wieje, a jak jest ulewa, to w błocie można zgubić buty. Ale za to jakie to jest pole: przy dobrej pogodzie widać z toru zamek w Windsorze, 20 km w górę Tamizy jest Henley, gdzie słynne regaty rozgrywa się od ponad 170 lat, z przerwami tylko na wojny światowe, a kilka kilometrów na południe – tor wyścigów konnych w Ascot.

Witajcie na jednej z najbogatszych ziem Europy. Na tysiącach hektarów tego, co najbardziej angielskie, staroświeckie i pompatyczne. W miejscu, w którym wiosłowanie było od stuleci tak oczywiste jak w Holandii panczeny, a w Norwegii biegówki. A ta dziura w polu, nazywana jeziorem Dorney, to własność Eton College, najsłynniejszej na świecie szkoły z internatem. Szkoły następców tronu, pisarzy, dowódców i 19 brytyjskich premierów. Obecny, David Cameron, to też Old Etonian.

Płyną misjonarze

To tutaj, w dolinie Tamizy, wymyślono w XIX wieku, że od wioślarstwa, którym się zarabia na chleb, i wioślarstwa organizowanego po to, by hazardziści mieli na co postawić pieniądze, trzeba oddzielić wioślarstwo wzniosłe: dla wysoko urodzonych, dla moralnego kształcenia. I z tego wiktoriańskiego misjonarstwa wzięła się potem absurdalnie rygorystyczna reguła sportowego amatorstwa. Anglicy lubią powtarzać, że to na boiskach Eton, a nie w gabinetach wojennych, zgotowano Napoleonowi klęskę pod Waterloo. Baron Pierre de Coubertin przyjeżdżał tu się uczyć, jak ma wyglądać sport i amatorstwo. Swój Międzynarodowy Komitet Olimpijski wzorował na elitarnym klubie stewardów organizujących regaty w Henley.

Stąd, z toru w Eton Dorney, wypłynęły setki wioślarzy, którzy potem ścigali się dla Wielkiej Brytanii w igrzyskach, dla Oxfordu i Cambridge w Boat Race, słynnym londyńskim wyścigu ósemek. W igrzyskach w latach 1908 i 1948 zawody wioślarskie były w Henley, ale tam jest za wąsko na współczesne wymogi.

– My się tu czujemy jak w domu. Wiosła to dla Anglików świętość. Tak jak w Polsce każdy może powiedzieć, że kopnął piłkę, tak tutaj każdy kiedyś kawałek przewiosłował – mówi „Rz" Marek Kolbowicz, mistrz olimpijski z Pekinu z czwórki podwójnej Adam Korol – Michał Jeliński – Kolbowicz – Konrad Wasielewski, która w dobrym stylu awansowała w sobotę do półfinału (odpadli już wicemistrzowie olimpijscy z czwórki wagi lekkiej, z Pawłem Rańdą jako szlakowym, a polska ósemka popłynie dziś o 10.50 w repasażu), mimo że niedługo przed startem Polakom pękła linka steru i musieli ją w panice wymieniać.

Czwórka podwójna w Eton Dorney zdobyła w 2006 jedno ze swoich czterech mistrzostw świata i już cztery razy wygrywała w Henley. – Po zwycięstwie dostajesz puchar na godzinę i możesz z nim wtedy robić, co chcesz. Ale potem trzeba go oddać. No i oczywiście nie ma mowy, żeby go odebrać w stroju startowym. Musi być wieczorowy, bo jest specjalna gala na brzegu. A na koniec regat uroczysta kolacja, na której strumieniami leje się poncz – mówi Adam Korol.

Wspominają z Markiem Kolbowiczem, jak w 2009 r. poprosił ich o zabranie na regaty nieżyjący już szef PKOl Piotr Nurowski. Chciał to raz zobaczyć z bliska. I oni płynęli w finale, a Nurowski w motorówce z lordem Sebastianem Coe'em, organizatorem londyńskich igrzysk. – Regaty trwają tydzień i całe miasto nimi żyje. Jest jeden wielki piknik. A mieszka się nie w hotelach, bo ich tutaj jest za mało, tylko u rodzin, członków klubu – mówi Michał Jeliński. – Dają ci klucz od domu, mówią: dół lodówki jest wasz, tu są wasze sypialnie, tutaj nasza. I są to zwykle takie domy, że daj Boże – wspomina Kolbowicz.

Lista chętnych na członkostwo w klubie, płacenie składek i stałe miejsce w loży zwanej Steward's Enclosure jest tak długa, że czeka się latami. Można wejść do loży jednorazowo, ale trzeba mieć gruby portfel. Wstęp kosztuje co najmniej 300 funtów za dzień. W cenie jest kilka posiłków oraz kilkanaście nakazów i zakazów. Mile widziane są u panów kapelusze, a u wszystkich krzykliwe kolory.

Wykluczone krótkie spódniczki czy spodnie u pań, telefony komórkowe. Tatuaż byłby towarzyskim skandalem. Regaty są w czerwcu, czyli w środku sezonu na lansowanie się, wypadającego między Wielkanocą a sierpniowymi polowaniami. Ascot, Wimbledon, Henley, wystawa kwiatów w Chelsea – kiedyś były dla wysoko urodzonych okazjami, by się poznawać i dobrze żenić. Dziś to demonstracja statusu i przywiązania do tradycji. I choć wielu Anglików prycha z rozdrażnieniem na to, co nazywają „Thames Valley Elitism", to jednak tradycja trzyma się mocno. A miłość do wiosłowania razem z nią.

Sir Steve z pomnika

Na niektórych olimpijskich arenach świecą puste miejsca, nawet na pływalni nie było kompletu, gdy Michael Phelps przegrywał w sobotę medal, a tutaj – od początku tłumy. Trzydzieści tysięcy widzów na trybunach, dwadzieścia tysięcy na pikniku wzdłuż brzegu. Wzdłuż jednego brzegu, bo drugi zajmują owce.