Bobby Fischer, geniusz szachów i wróg USA

70 lat temu, 9 marca 1943 roku, urodził się Bobby Fischer (zm. w 2008 roku). Tekst z archiwum "Rzeczpospolitej"

Do czasu zwycięstwa nad Borysem Spasskim był przede wszystkim szachistą – trudnym, nieprzewidywalnym, ale znakomitym. Porzucenie szkoły, związek ze Światowym Kościołem Boga Herberta i Garnera Armstrongów, który wieszczył rychły koniec świata, postrzegano jako nieszkodliwy ekscentryzm.

Mistrzostwo zdobyte w Reykjaviku dało Fischerowi poczucie wielkości. Meczu z Anatolijem Karpowem w 1975 roku nie zagrał, bo Światowa Federacja Szachowa nie zgodziła się na jego warunki. Stracił tytuł. Przez następne 20 lat nie występował w turniejach, ale wciąż twierdził, że jest mistrzem świata. Na długo zniknął.

Prywatną wojnę z USA rozpoczął w 1982 roku, gdy został omyłkowo aresztowany i pobity przez policję w Pasadenie jako podejrzany o napad na bank. Do swych wrogów zaliczył także Żydów. Wydawcom Encyclopaedia Judaica kazał wykreślić swoje nazwisko z publikacji.

Urodził się 9 marca 1943 roku w Chicago, wyrastał na Brooklynie. Matka Regina Wender, urodzona w Szwajcarii niemiecka Żydówka, poznała Hansa-Gerhardta Fischera, niemieckiego biofizyka, w Moskwie podczas studiów medycznych.

O USA Bobby Fischer zaczął pisać i mówić jako o „farsie kontrolowanej przez żydowskich łobuzów o zakrzywionych nosach”, o Żydach – że zniszczyli jego życie. Dodawał, że Holokaustu nie było, a jego przeznaczeniem jest „demaskowanie żydowskich przestępstw i morderstw”.

Pojawił się publicznie w 1992 roku w Jugosławii Slobodana Miloševicia i w Belgradzie, wbrew zakazowi władz USA (oficjalne pismo Departamentu Stanu opluł przed kamerami), zagrał powtórkę meczu ze Spasskim, już obywatelem Szwajcarii.

Do ojczyzny, gdzie groziło mu dziesięć lat więzienia, nie wrócił. Mieszkał na Węgrzech, na Filipinach, bywał w Islandii, w Kolumbii i Rosji. Dawał znaki życia głównie przez radio, gdy chciał wyrazić swe potępienie dla Izraela, poparcie dla Palestyny, żądanie zamknięcia synagog, kary śmierci dla prezydenta Busha lub radość z powodu ataku terrorystycznego na World Trade Center.

W 2004 roku został aresztowany na lotnisku w Tokio, gdy posługiwał się unieważnionym amerykańskim paszportem. Japończycy zdecydowali się deportować Fischera do USA. Odwołanie do sądu opóźniło deportację, ratowała go także przewodnicząca japońskiej federacji szachowej Miyoko Watai, która postanowiła wziąć z nim ślub.

Były z tym kłopoty, gdyż filipińska prasa napisała, że Fischer ma na Filipinach żonę i dziecko. Skórę uratowała mu Islandia, przyznając obywatelstwo. Arcymistrz bardziej chciał jechać do Niemiec, ale tam go nie chciano. Amerykanie próbowali oskarżyć go o przestępstwa podatkowe i podjęli kolejną próbę postawienia go przed sądem, ale bezskutecznie.

Były próby przyciągnięcia Fischera do szachownicy, lecz bez efektu. Swoich następów Anatolija Karpowa i Garry’ego Kasparowa nazywał tajnymi agentami. Wymyślił nowy rodzaj gry bazującej na szachach, ale wynalazek się nie przyjął. W listopadzie 2007 roku pojawiły się informacje, że znalazł się w szpitalu w Reykjaviku z powodu poważnych zaburzeń stanu zdrowia, a także oznak paranoi. Zmarł 17 stycznia 2008